In navolging op de oprichting van de Stichting zeldzame huisdierrassen in 1976 verschijnt in april 1978 de rapportage “Inventarisatie van Zeldzame Huisdierrassen” van W. van Helden en D. Minkema.
Zij tekenen op dat binnen de Nederlandse Heideschapen dat niet alle kuddes meer raszuiver worden gehouden en dat de laatst restanten “zuivere” dieren door inteelt of inkruising met andere rassen onder druk staan.
Bij het Kleine of Drentse Heideschaap treft men hoofdzakelijk het nieuw type Drents Heideschaap aan (Verdringingskruising Groot Heideschaap en Melkschaap en het Drents Heideschaap) waarbij het oud-Drentse type nog maar zeer sporadisch voor komt en door bewuste teeltkeuze wellicht weer op te bouwen is. Van het Groot Heideschaap worden de laatste Schoonebekers bedreigd worden door kruising met Drentse rammen (Westerbork) of gebruik van zwartbles rammen (Heerlerheide). Gelukkig is er een kudde in opbouw (Staatsbosbeheer project “Bargerveen”) en is het zaak dat het ras weer als zodanig herkend wordt en erkenning krijgt.
De Veluwse Heideschapen uit de verschillende kuddes stammen direct of indirect bijna zonder uitzondering af van dieren uit de kudde op de Ginkelse Heide. Door inteelt (lammersterfte, onvruchtbaarheid) zag men zich daar genoodzaakt enig Leineschaf bloed te introduceren. Ook hier komen mengkuddes voor.
Na de oprichting van de SZH neemt het bewustzijn om de oorspronkelijke Nederlandse Huisdierrassen te behouden sterk toe, worden stamboeken en registraties opgezet en vindt op advies van foktechnische adviseur selectie plaats op oude kenmerken.
Het Groot Heideschaap zoals deze in de band Noord Veluwe – Bentheim voorkwam verdwijnt. De veelal aan de kop getekende dieren op de Noord Veluwe en Salland verdwijnen door de opheffing van kuddes of instandhouding door inkruising met witte Veluwse rammen.
In Drenthe blijft de kudde van Westerbork over die later naar Orvelte zal verhuizen. De vrijwel licht getekende kudde uit de jaren 20 maakt plaats voor meer donker getekende dieren onder invloed van het Drentse Heideschaap. Daarnaast verdwijnt de kenmerkende kudde met Groot Heideschapen van Exloo/Odoorn door inkruising met het Drents Heideschaap vanwege de hogere aantrekkingskracht op toeristen, ofwel VVV kuddes aldus Van Helden en Minkema. Herder Noordhuis van Westerbork weet uit de oude restanten en een eigenzinnig fokbeleid en het inkruisen van Bentheimer rammen weer een kenmerkende kudde op te bouwen, zie inzet.